Hệ tiết niệu bao gồm 4 bộ phận: thận, niệu quản, bàng quang và niệu đạo. Mỗi bộ phận đảm nhận một vai trò khác nhau. Cấu trúc, kích thước và vị trí của hệ cơ quan này không giống nhau ở nam và nữ.
Trong bài viết này, Bacsytructuyen mời bạn tìm hiểu về 4 chức năng chính và 8 căn bệnh thường gặp ở hệ tiết niệu của mỗi người.
4 bộ phận chính trong hệ tiết niệu
1. Thận lọc máu
Thận là bộ phận hình hạt đậu nằm ở mặt sau của thành bụng, phía sau phúc mạc. Nó là bộ phận đầu tiên của hệ tiết niệu. Mỗi người có hai quả thận. Trong đó, thận phải nằm thấp hơn thận trái.
Thận có nhiệm vụ lọc máu và lọc các chất thải khác rồi đưa ra khỏi cơ thể qua nước tiểu.
2. Niệu quản dẫn nước tiểu từ thận xuống bàng quang
Trong hệ tiết niệu, niệu quản có hình chiếc ống dài, mỏng và trơn. Các cơ trơn trong ống niệu quản sẽ co thắt để đẩy nước tiểu từ thận xuống bàng quang trước khi thải ra ngoài. Ở người trưởng thành, ống niệu quản có chiều dài khoảng 25-30 cm.
3. Bàng quang chứa nước tiểu
Nước tiểu từ thận, chảy qua niệu quản đi vào bàng quang. Ở phụ nữ, bàng quang nằm ở phía trước âm đạo và bên dưới tử cung. Trong khi đó, bàng quang của nam giới nằm ở phía trước trực tràng và phía trên tuyến tiền liệt. Thành của bàng quang có các nếp gấp (rugae) và lớp cơ trơn (detrusor). Bàng quang của người trưởng thành chứa được khoảng 500ml chất lỏng.
Khi bàng quang đầy lên sẽ khiến bạn muốn đi tiểu để thải lượng nước ấy ra ngoài. Lúc đó, lớp cơ trơn sẽ mềm ra để nước tiểu đi qua.
4. Niệu đạo dẫn nước tiểu ra ngoài
Theo quy trình bài tiết, nước tiểu được sản xuất trong thận, đi qua niệu quản tới bàng quang rồi thải ra ngoài qua niệu đạo.
Như vậy, chức năng chính của niệu đạo trong hệ tiết niệu của cả nam và nữ là dẫn nước tiểu từ bàng quang ra ngoài. Ở nữ giới, niệu đạo hẹp và ngắn hơn so với niệu đạo của nam giới.
Với nam giới, niệu đạo dài khoảng 17.5-20cm. Con số này gấp 4 hoặc 5 lần so với niệu đạo của nữ. Niệu đạo nam chia làm 3 phần gồm niệu đạo tuyến tiền liệt (phần rộng nhất), niệu đạo màng (phần hẹp nhất) và niệu đạo xốp (phần dài nhất). Đặc biệt ở đàn ông, ống niệu đạo còn là đường đi chung của hệ sinh dục và hệ tiết niệu. Điều đó có nghĩa là cả nước tiểu và tinh dịch đều ra khỏi cơ thể qua niệu đạo.
8 bệnh thường xảy ra ở hệ tiết niệu
1. Nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI)
Bệnh này xảy ra khi có vi khuẩn xâm nhập vào hệ tiết niệu. Chúng sẽ làm ảnh hưởng đến hầu hết các bộ phận thuộc hệ cơ quan này.
Nhiễm trùng đường tiết niệu có thể xuất hiện ở cả nam và nữ nhưng phổ biến hơn ở nữ giới. Bệnh này thường được điều trị bằng kháng sinh. Liệu trình dài hay ngắn tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng nhiễm khuẩn.
2. Tiểu không tự chủ
Tiểu không tự chủ là một vấn đề thường gặp khác ở hệ tiết niệu. Bệnh này cũng xảy ra ở nữ giới nhiều hơn. Trong khi đó, ở nam giới, vấn đề liên quan đến tiểu tiện thường gặp nhất là tiểu đêm hoặc tiểu không hết. Điều này chủ yếu là do tuyến tiền liệt mở rộng, làm tắc nghẽn bàng quang.
Tiểu không tự chủ ở nữ giới thường xảy ra do sa xương chậu hoặc là kết quả của nhiều lần sinh nở. Một nguyên nhân gây bệnh tiểu không tự chủ khác là do bàng quang hoạt động quá mức. Nguyên nhân này thường không liên quan gì tới việc có con hoặc chấn thương.
Nhịn tiểu quá lâu và thường xuyên sẽ khiến bàng quang mở rộng quá mức. Điều này sẽ khiến thận chịu thêm áp lực. Theo thời gian, nhịn tiểu có khả năng gây ra nhiều vấn đề ở hệ tiết niệu như nhiễm trùng, viêm bàng quang hoặc suy giảm chức năng thận…
3. Viêm bàng quang kẽ
Bệnh này sẽ khiến người bệnh bị đau bàng quang mãn tính. Ngoài ra, người bệnh cũng sẽ bị đau vùng chậu ở các mức độ khác nhau. Lâu dần, nó làm cho bàng quang kém đàn hồi.
Không có nguyên nhân cụ thể khiến một người bị viêm bàng quang kẽ. Tuy nhiên, phần lớn người bệnh đều có một khiếm khuyết trong biểu mô (lớp lót) bảo vệ bàng quang.
4. Ung thư bàng quang
Đây là một trong những căn bệnh nguy hiểm và có tỷ lệ tử vong cao. Bệnh thường gặp ở nam giới và người già.
Triệu chứng bệnh thường là đau lưng, đau vùng chậu, khó tiểu, tiểu thường xuyên. Ngoài ra, ung thư bàng quang còn gây các rối loạn khác ở hệ tiết niệu của người bệnh.
5. Viêm (sưng) tuyến tiền liệt
Bệnh này chỉ xảy ra ở nam giới. Nguyên nhân chính là do lão hóa.Viêm tuyến tiền liệt thường khiến người bệnh bị tiểu gấp, tiểu nhiều lần, đau vùng chậu và đau buốt khi đi tiểu.
6. Sỏi thận
Sỏi thận là những khối canxi oxalate xuất hiện ở bất cứ đâu trong đường tiết niệu. Những viên sỏi thận hình thành khi sự tích tụ hóa chất trong nước tiểu tạo thành một hoặc nhiều khối rắn với nhiều kích thước.
Bệnh thường gây đau lưng và có máu trong nước tiểu. Bệnh được điều trị bằng các liệu pháp xâm lấn tối thiểu như tán sỏi bằng sóng xung kích ngoại bào hoặc tán sỏi bằng lazer.
7. Suy thận
Bệnh suy thận có thể xảy ra ở dạng cấp tính hoặc mãn tính. Trong đó, tình trạng mãn tính thường do biến chứng của các bệnh lý khác như tiểu đường, tăng huyết áp. Trong khi đó, suy thận cấp tính thường là do chấn thương có tác động mạnh đến thận.
Trong trường hợp mãn tính, bệnh khiến thận không thể lọc chất thải từ máu. Lúc này, người bệnh cần phải điều trị lọc máu hoặc ghép thận.
8. Rối loạn cương dương
Theo đặc điểm giải phẫu hệ tiết niệu, rối loạn cương dương cũng được xem là một bệnh lý ở hệ cơ quan này.
Rối loạn cương dương gây tác động trực tiếp đến khả năng tình dục, sinh lý của nam giới. Nguyên nhân chính của tình trạng này là do bộ phận sinh dục của nam giới bị hạn chế lưu lượng máu.
Để điều trị rối loạn cương dương, người bệnh thường được chỉ định dùng thuốc hoặc thủ thuật. Phác đồ điều trị cụ thể sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh.
Nhìn chung, hệ tiết niệu đóng vai trò như một nhà máy sàng lọc và loại bỏ chất thải ra khỏi cơ thể. Bất kỳ vấn đề nào xảy ra ở hệ cơ quan này đều khiến cho chức năng chính của nó bị ảnh hưởng. Kịp thời phát hiện những bất thường xảy ra ở hệ tiết niệu bằng cách thăm khám định kỳ sẽ giúp bạn điều trị bệnh nhanh chóng.
